WEB SİTESİNİN TASARLANMASI VE  SİTENİN TEMEL YAPI TAŞLARI

İçerik belirlendikten sonra içeriğe uygun bir site tasarımı yapılmalıdır. Sitenin tasarımına geçilmeden önce hangi kitlenin siteyle ilgileneceğini düşünülmelidir. Sitenizin tasarımını hedef guruba göre düzenlenmelidir.

Asp ile web programcılığı site tasarımında photoshop resim editörü kullanılmıştır. Photoshop’ ta çalışırken katmanlı bir yapı izlenir. Buda yapılacak herhangi bir değişiklikte diğer katmanların etkilenmesi önlenmiş olacaktır. Sitenin genel görünümü Şekil II.1 de görülmektedir.

Şekil II. 1 Sitenin genel görünümü

Bu web sitesi oluşturulurken, 4 ana başlık altında toplanmıştır. Bunlar;

·         Mail aktivasyonlu üye girişi

·         Üyelere özel sayfalar

·         Herkese açık sayfalar

·         Admin Bölümü

II.2.1 Mail Aktivasyonlu Üye Girişi

Her sitenin kendine özel kullanıcılarına ait özel fonksiyonları vardır. Bu özelliklerden yararlanmak isteyen kullanıcılar, siteye üye olmaları gerekir. Üyelik işlemlerinde, kullanıcılara bir takım sorular sorulur. Bu sorulan soruların belli bir standardı yoktur. Bu çalışmada ad, soyad, kullanıcı Adı, mail, şifre,hatırlatma sorusu,hatırlatma cevabı ilgili bilgilerin istenmesi yeterli görülmüştür.

Üye olmak isteyen kullanıcı şekil II.2 deki panele üye ol komutunu verir. Ve de karşısına şekil II.3 deki üyelik formu gelir. Kullanıcı gerekli bilgileri girdikten sonra üye yap komutuna basar ve şekil II.4 deki mesajla karşılaşır mail adresine aktivasyon mesajı gider.

Şekil II. 2 Sitenin üye giriş paneli

Şekil II. 3 Üyelik formu

Şekil II. 4 Aktivasyon maili yollanması

Kullanıcıdan istenilecek bilgiler alındıktan sonra, bu bilgiler veritabanına yazılır ve üyelik işlemi için aktivasyon maili beklenir. Mail geldikten sonra kullanıcı siteye üye olur. Şekil II.5 de bu işlemin nasıl gerçekleştiği akış şeması olarak verilmiştir.

Şekil II. 5 Kullanıcı bilgilerinin veritabanına yazılması ve mail gönderilmesi

Kullanıcıdan alınan bilgilerin hepsi kontrol edildikten sonra, bilgiler request(istek) nesnesiyle alınır. Birinci ve ikinci şifre birbirine eşit ise bilgiler uyeler adlı tablosuna yazılır ve kullanıcıya aktivasyon numarası mail atılır. Aşağıda yazma komutları verilmiştir.

<%

session("xad")=request.QueryString("ad")

session("xsoyad")=request.QueryString("soyad")

session("xmail")=request.QueryString("mail")

session("xkullanici_adi")=request.QueryString("kullanici_adi")

if sifre=sifre1 then

            set rs=server.CreateObject("Adodb.Recordset")

            Sorgu="select * from uyeler"

            rs.open Sorgu,bag,1,3

            rs.addnew

            rs.fields("kullanici_adi")=kullanici_adi

            rs.fields("sifre")=sifre

            rs.fields("ad")=ad

            rs.fields("soyad")=soyad

            rs.fields("meslek")=meslek

            rs.fields("mail")=mail

            rs.fields("onay_kodu")=      tarih & kodu

            rs.fields ("onay")=false

            rs.update

End if

%>

Kullanıcıya mail geldikten sonra onaylama(aktivasyon) işlemi şekil II.6 de akış şeması gösterilmiştir.

Şekil II. 6  Kullanıcı maili ile aktivasyon işlemi

Uyeler tablosunda id sütunu kullanılarak her kullanıcıya ayrı bir numara atanması sağlanmıştır. Onay sütununda, kullanıcıya gönderilen maildeki linke tıklanmasıyla onay_kodu aranarak, bulunduğu zaman onay sütunu true  yapılarak kullanıcı ana sayfaya yönlendirilmektedir.

II.2.2 Üyelere özel sayfalar

Web sitelerinde sayfaya her bağlanan, her kullanıcı için bir oturum açılır. Üyelere özel sayfaların yapımında, özel bir oturum nesnesi oluşturularak, kullanıcı siteye giriş yaptığı zaman bu oturum nesnesini aktif edilerek kullanıcının siteye giriş yaptığı anlaşılır. Sadece kullanıcılara özel gösterilen sayfalarda, bir if-else bloğu oluşturarak web sitesine kullanıcının giriş yapıp yapmadığı belirlenir.

Kullanıcı sayfaya giriş yaptığı zaman, oturum nesnesinin aktif edilir. Bu çalışmada oturum nesnesi girdi olarak tanımlanmıştır. Girdi değeri 1 ise sayfa gösterilmektedir.  Şekil II.7 kullanıcılara özel sayfaların gösterilmesine ilişkin işlemler, akış şeması olarak gösterilmiştir.

Şekil II. 7  Üyelere özel sayfaların gösterilmesine ilişkin akış şeması

Kullanıcı adı ve şifresini girdikten sonra veritabanında kullanıcı bilgileri aranmaktadır. Eğer bu bilgiler veri tabanında bulunamazsa, “Böyle  bir  kullanıcı yoktur” mesajı verilmektedir.  Veritabanında bilgiler bulunursa, girdi değeri 1 yapılarak üyelere özel sayfalar gösterilmektedir. Aşağıda kullanıcılara özel sayfaların kod parçacığı verilmiştir.

if rs.eof or rs.bof then       response.Write("Böyle bir kullanıcı yoktur")       response.End() end if session("kullanici_adi")=ad session("girdi")=1

Üyeler aşağıdaki imkanlardan yararlanabilir:

• Her türlü doküman indirebilir.Eğer site ziyaretçisi üye değilse sitede yer alan bir doküman indirmek isterse şekil II-8 de yer alan üyelik girişi ile karşılaşacaktır.

Şekil II. 8 Üyelik girişi

• Forumda konu açabilir ve açılmış konulara cevap yazabilir. Eğer site ziyaretçisi üye değilse forumda yer alan bir konuya mesaj yazmak isterse şekil II-9  yer alan cevap yaz komutuna basınca  şekil II-10 da yer alan üyelik girişi ile karşılaşacaktır.

Şekil II. 9 Forumda cevap yaz

Şekil II. 10 Siteye üye olmadan foruma cevap yazamama

 

II.2.3 Herkese Açık Sayfalar

Web sitemizde üyelik istemeyen ve herkesin kullanımına açık bölge vardır:

II.2.3.1 Ziyaretçi Defteri

Tüm herkesin kullanımına açıktır.

Şekil II. 11 Ziyaretçi defteri

Site  ziyaretçisi defteri okuma ve yazma hakkına sahiptir.

II.2.3.2 Forum

Tüm ziyaretçiler forumu görme ve okuma hakkına sahiptir. Tabiki  cevap yazma hakkı yoktur.

Şekil II. 12 Forum konuları

Şekil II. 13 Forum mesajları

II.2.4 Admin Bölümü

            Admin siteyi yöneten, sitedeki bütün verilerin eklenmesi ile ilgilenen kişidir. Bu çalışmada sitedeki bütün veriler admin tarafından onaylandıktan sonra gösterilmektedir.

            Sitede admin için özel bir bölüm oluşturulmuştur. Admin, ana sayfanın en altındaki “login” bağlantısı ile giriş yaptıktan sonra admine özel kullanıcı adı ve şifreyi girdikten sonra admin için oluşturulmuş yönetici paneline girerek, bu bölümde;

Yeni Sayfa Ekle
Menü Ayarları
Sayfa Ayarları
Ziyaretçi Defteri
Görünüm Ayarları
İdari Bölüm
Sayaç
Çıkış

 işlemlerini  yapabilmektedir.

II.2.4.1 Yeni Sayfa Ekle

Admin site içinde istediği menünün altına istediği sırada sayfa ekleyebilmektedir. Başlık kısmına sayfanın başlığını yazabilir.Menü kategorisinden hangi menü altında oluşturmak istediğini belirtir.Gönder komutuna bastığı an isteği menüde sayfası oluşturulmuş olur.

Şekil II. 14  Yeni sayfa ekleme

II.2.4.2 Menü Ayarları

Admin istediği menüyü sitesine oluşturabilir.Oluşturduğu  bu menünün sitede hangi sırada yer alması gerektiğine karar verir.İsteği menüyü tüm sayfalarıyla beraber silebilir yada geçici olarak gösterilmeyen menüler kısmına alır.

Şekil II. 15 Yeni menü ekle

II.2.4.3 Sayfa Ayarları

Admin isteği sayfayı sitesinde yer almasına karar verir. Sayfa ayarlarını gerçekleştirir. Sayfanın sitede hangi sırada yer alması gerektiğine karar verir.İsteği sayfayı silebilir yada geçici olarak gösterilmeyen sayfalar kısmına alır.

Şekil II. 16 Sayfa ayar sayfası

II.2.4.4 Ziyaretçi Defteri

Admin ziyaretçi defterine yazılan tüm mesajları silme hakkına ve defteri kullanıma açma ve kapama hakkına sahiptir.

Şekil II. 17 Ziyaretçi defteri

II.2.4.5 Görünüm Ayarları

Admin sitenin görünüm ayarlarını düzenleyebilir. Arka plan rengi, font tipi, boyutu, rengi, link rengi ve de şekil II -18 ‘de gördüğünüz tüm özellikleri güncelleyebilir. 

Şekil II. 18 Görünüm ayarları

II.2.4.5 İdari Alan

Admin  bu sayfada kendi kullanıcı adını ve şifresini değiştirebilir. Sitenin pencere başlığında yazan yazıyı değiştirebilir.Ve tabiki iletişim ve logo gibi kısımlarını düzenleme işlemlerini gerçekleştirebilir.

Şekil II. 19 İdari Alan

II.2.4.5 Sayaç

Sitenin üç türlü sayaç işlemleri yapılabilmektedir.

• Genel sayaç ; sadece tekil kullanıcıları sayar

Şekil II. 20 Ziyaretçi sayısı

• Hit ; Her kullanıcının gördüğü sayfaların sayıldığı sayaç

Şekil II. 21 Hit

• Admin sayaç; Sadece adminin görebildiği ,yönetici panelinde yer alan sayaçtır.Günlük,aylık,yıllık olmak üzere hit,referans,gezilen, browser ve sistem bilgileri tutulur.

Şekil II. 22 Admin sayaç

II-3 SİTENİN ADMİN TARAFINDAN  TASARLANMASI

Admin site tasarımını gerçekleştirmek üzere şekil II-23 de görüldüğü üzere  “login” komutunu verdikten sonra kullanıcı adını ve şifresini girerek aşağıdaki site özelliklerinden yararlanabilir.

• Menü ayarı
• Yeni sayfa ekleme
• Sayfaya resim ekleme
• Sayfaya tablo ekleme
• Köprü ekleme
• Doküman paylaşma

Şekil II. 23 Site ana sayfa görünümü

Şekil II. 24 Admin login

II-3.1 MENÜ AYARI

Admin menü ayar sayfası vasıtasıyla yeni menü ekleyebilir.Var olan menüler arası sıralama ayarlarını ; hangi menünün ana sayfada kaçıncı sırada görüneceği ayarını yapabilir.Eklediği menünün adını düzenleyebilir.İstediği menüyü tüm sayfalarıyla beraber silebilir.İsterse de geçici olarak menü olarak yer almamasını sağlayabilir.

Şekil II. 25 Yeni menü ekleme

II-3.2 YENİ SAYFA EKLEME

Admin  bu komutla oluşturduğu menülerine yeni sayfalar ekleyebilir. FCKeditör yardımıyla sayfalarını yazılar yazabilir, yazdığı yazılarının özelliklerini  bir nevi MS Office Word kullanır gibi oluşturabilir.

Şekil II. 26 Yeni sayfa ekleme

II-3.2.1 SAYFAYA RESİM EKLEME

FCKeditör de yer alan   resim ekle komut düğmesine basarak resim ekleme işlemine başlayabiliriz. Karşımıza şekil II-27 de yer alan pencere gelecektir.Bu pencere “browse server” komutuna basarak resimlerimizi internet üzerinde yer alan serverımıza önce yollamaya sonra oradan göz attırmaya başlayabiliriz.Bu komuta bastıktan sonra karşımıza  şekil II-28 gelecektir. Bu pencere artık her şeyi sanki kendi bilgisayarımızda yapıyor gibi rahat bir şekilde klasörler oluşturabiliyor oluşturduğumuz bu klasörlere bilgisayarımızdan resim upload  edebiliyor ve onları seçip şekil II-29 da ki gibi genişliğini yüksekliğini ayarlayıp sayfamıza ekliyoruz. Tabiki resmi yine sayfamızda boyutunu ayarlayıp gönder gönder komutuna basabiliriz.

Şekil II. 27 Resim ekleme

Şekil II. 28 FCK resim browser

Şekil II. 29 Resim boyut ayarı

II-3.2.2 SAYFAYA TABLO EKLEME

FCKeditör de yer alan   tablo ekle komut düğmesine basarak tablo ekleme işlemine başlayabiliriz. Karşımıza şekil II-30 da ki pencere gelecektir. Bu pencerede istediğimiz sayıda satır ve sütun , genişlik ve yükseklikte tablo ekleye biliriz. Ekledikten sonra da yine tablomıza satır ve sütün ekleme, hücre birleştirme, bölme işlemlerini yapabiliriz.

Şekil II. 30 Tablo ekleme

Şekil II. 31 Tablo komutları

II-3.2.3. KÖPRÜ EKLEME

FCKeditör de yer alan   köprü ekle komut düğmesine basarak köprü ekleme işlemine başlayabiliriz. Köprülerimizi yazılarımıza, resimlerimize kurabiliriz. Öncelikle resim yahut yazımızı seçiyoruz ve köprü ekle ikonuna basıyoruz.Karşımıza şekil II-32 da ki pencere gelecektir. Bu pencerede yer alan url adres metin kutusuna gitmesini istediğimiz sitenin adını yazıyoruz. Örneğin; www.elec-toolbox.com  yazıyoruz. Hedef  kulakçığında köprümüzün açılırken aynı pencerede mi yoksa ayrı pencerede mi  açılmasına karar veririz. Ayrı pencerede bağlantının açılması daha çok tercih edilir. Şekil II-33 de yer alan hedef açılabilir listesinden  “yeni pencereye blank seçilir” .

Şekil II. 32 Link ekle

Şekil II. 33 Konum belirlemek

II-3.2.4. DOKÜMAN YAYINLAMA

FCKeditör de yer alan   köprü ekle komut düğmesine basarak doküman ekleme işlemine başlayabiliriz. Köprülerimizi yazılarımıza, resimlerimize kurabiliriz ve sitemize üye kişilerle dokümanlarımızı paylaşabiliriz. Öncelikle resim yahut yazımızı seçiyoruz ve köprü ekle ikonuna basıyoruz.Karşımıza şekil II-32 da ki pencere gelecektir. Bu pencerede yer alan  protokol açılabilir listesinden “diğer”  i  seçiyoruz. Url adres kısmının başına üye olmayan kullanıcıların dokümanımızı indiremesin diye  “dl.asp” koruyucu dosyayı  yazarak üyelik sorgulamayı devreye sokuyoruz. Örneğin ; Şekil II-34 de  görüldüğü gibi “dl.asp?yol=” yazdıktan sonra resim update işlemi için ne yapıyorsak aynısını doküman paylaşmak içinde yapalım. “Browse server” komuta basıyoruz ve karşımıza şekil II-35 teki doküman(dosya) paylaşma penceresi geliyor. fark edersek bu sefer sol üst köşede image değil file yazıyor. “Create New Folder” komutu ile yeni klasör oluşturabilir. “Gözat” ile dosyamızı kendi bilgisayarımızdan bulup , “update” ile servere yollar ve artık dosyamıza üye denetimli paylaşıma açmak için sadece seçmemiz yeterli. Eğer dl.asp  dosyasını gömmezsek o dosyayı tüm ziyaretçiler indirebilir.

Şekil II. 34 Doküman paylaşma

Şekil II. 35 Doküman paylaşma

BÖLÜM III

KİŞİSEL WEB SİTESİ TASARIMI

GİRİŞ

Bu bölümde ASP, Microsoft Access, FCK Editör programlarının kişisel web sitesi tasarımında kullanılan kısımları anlatılmıştır.

ASP’ YE GİRİŞ

III.1 ASP NEDİR VE NASIL ÇALIŞIR

ASP dinamik web sayfaları hazırlamak için Microsoft tarafından geliştirilmiş bir teknik, uygulanan bir teknolojidir. Asp kodları yazmak için script dillerinden biri seçilerek (vbscript, jscript vb) oluşturulan sayfaların (.asp) bir uygulama programı vasıtası ile yorumlanması ve HTML çıktısı üretmesi ile sonuçlanan bir işlemler bütünüdür.

İlk versiyonu 1996 yılında Microsoft tarafından IIS 3.0 ( Internet Information Server ) üzerinde çalışacak şekilde dizayn edildi, 1998 yılında ASP 2.0 IIS 4.0 üzerinde çalışıyor ve daha fazla özellik içeriyordu.

Kullanıcı herhangi bir browser vasıtası ile ilgili siteye bağlandığında yani kullanıcının browser hanesine ilgili adresi yazması ve enter'a basması ile gerçekleşir, ulaşmak istediği dosya istekte bulunan ve bu hizmeti sunan uygulama programı tarafından (web server) kullanıcıya gönderilir. Ancak bu durum html ve htm uzantılı dosyalar için böyle iken kullanıcı. asp uzantılı bir dosyaya istekte bulunduğunda uygulama yazılımı (web server) istenilen bu dosyayı önce yorumlar ve bu işlemin sonucunda üretilen standarda html kodları kullanıcıya gönderilir.

Asp'nin gücü iki temel noktaya dayanır.

· Sonuç olarak kullanıcıya iletilecek html dosyası kullanıcı istekte bulunana kadar oluşturulmaz.

· Kullanılan browser tipi yazılan asp dosyaları için önemli değildir. Çünkü yorumlanan asp dosyaları standart html çıktı üretirler

Şekil III.1’de asp kodlarının sunucuda işlenerek, çıktı olarak html kod üretimi gösterilmiştir.

Şekil III. 1 asp kodlarının sunucuda işlenerek, çıktı olarak html kod üretimi

HTML kodları ziyaretçinin bilgisayarında çalıştırılır; istemci Browser, sizin URL hanesine adını yazdığınız HTML dosyasını yine adresteki sunucu Web Server'dan ister. Web Server da bu dosyayı bulur ve içinde kayıtlı resim ve diğer unsurlarla birlikte istek sahibine gönderir. Dinamik sayfalarda, Server’ın sadece bir dosyayı göndermesini değil, bu dosyanın içinde kayıtlı komutları icra etmesi istenir. Bunu yapmanın bir yolu CGI programlarıdır. Bir diğer yolu ise ASP'dir. Web Server, kendisinden bir ASP belgesi talep edildiğinde önce bu sayfa ASP.DLL programına gönderilir. ASP.DLL, bir .asp dosyası geldiği zaman, global.asa'nin çalışıp çalışmadığına bakılır. global.asa dosyaları, ASP dosyaları gibi bir düz yazı dosyasıdır ve asp programlarının çalışma koşullarını düzenleyen kuralları içerir. Asp dosyaları hem HTML kodları içerir, hem de içinde bir script diliyle yazılmış kodlar vardır. Asp.dll, gelen .asp dosyasında hangi Script dilinin kullanıldığına bakar ve  bu script dilini yorumlayacak programı çalıştırır; bu program tarafından  Script yorumlanır ve icra edilecek komutları icra edilir.

ASP.DLL, .asp dosyasını satır satır okur ve dosyadaki asp kodlarını icra edilir.  HTML bölümleri ile birleştirilip sonuçta sunucuya saf ve temiz bir HTML sayfası gönderilir. Bu sayfanın içinde bir satır bile asp kodu bulunmaz. Şekil III.2’de asp’nin çalışma ilkesi gösterilmiştir.

Şekil III. 2 asp’nin çalışma ilkesi

Sunucu sayfayı çalıştırırken bu taglarla karşılaştığı zaman asp kodu olduğunu anlar. Anlatılanları kısaca özetlersek, asp dosyaları,

· Kullanıcı tarayıcısına istediği adresi yazar. (http://localhost/index.asp)

· Tarayıcı bu isteği DNS aracılığı ile Web Server'a gönderir.

· Web sunucusu bu adrese dahil dizinde bu sayfayı arar bulur ve Asp sayfasının içerisindeki kodları <% %> tagları arasındaki kodları bulur ve ayırır .

· Web sunucusu bu dosyayı ASP.DLL 'e gönderir.

· Asp dosyası içerisindeki komutlar işlenir ve bir html sayfası oluşturulur.

· html belgesi buradan tarayıcıya gönderilir.

· Bu kodlarda tarayıcı tarafından yorumlanarak görüntülenir.

sırası ile işlenir.

Bilgisayarında asp kodlarını dışardan server kurmadan çalıştıramazsınız. Kodları çalıştırmanız için Windows XP ve 98 için,  Microsoft's Personal Web Server (PWS)  veya günümüzde  IIS (Internet Information Services)  kendi bilgisayarınıza kurmanız gerekir.

III. 2 ASP SÖZDİZİMİ

ASP scriptleri <% %> tagları arasına yazılır. ASP sayfaları  ayrıca sunucu scriptleri içerir. ASP scripting dilini kendiniz seçebilirsiniz. ASP default dili Visual Basic’tir. JavaScript ve VBScript kodlarınızı yazarken çok dikkatli olmanız gerekir. Büyük küçük harf duyarlıdır. Bu projedeki asp örnek kodları Visaul Basic ile yazılmıştır. Şekil III.3 de visual basic script dili ile asp kodu yazılmıştır.

Şekil III. 3 visual basic script dili ile asp kodu

Asp kodlarını JavaScript ile yazarken language kısmında hangi dili kullanılacak ise belirtilmesi gerekir. Herhangi bir dil belirtilmesi yapılmadığı taktirde, default olarak vbscript kullanılır.

Şekil III. 4 Javascript dili ile asp yazımı

III.3 ASP DEĞİŞKENLERİ

Bir dilde değişkenlerin kullanım ve tanımlama şekli dilden dile farklılık göstermektedir. Vbscript’de, asp kodlarında değişkenleri tanımlama mecburiyeti programcının seçimine bırakılmıştır. Eğer ASP kodlarının en başına,  Option  Explicit keyword’ü  kullanırsanız, kullandığınız bütün değişkenleri tanımlamanız gerekir.

Değişkenlere verilecek isimlerin anlaşılır olması programın okunulurluğunu kolaylaştırır. Ayrıca değişken tanımlamaları ile ilgili bazı kurallar mevcuttur. Bu kurallar aşağıda verilmiştir.

· Değişken ismi bir harf ile başlamalıdır.Ad1,Ad2 şeklinde değişken tanımı yapılabilir fakat 1Ad veya 2Ad kullanımı yanlıştır.

· Değişken isminde boşluk bulunamaz. Bunun yerine alt çizgi karakteri kullanılabilir.Adi_Soyadi doğru bir kullanım fakat Adi Soyadi gibi arasında boşluk içeren değişken tanımı yapılamaz.

· Değişkene verilecek isim Vbscript komutlarını içeremez. Dim bir değişken ismi olamaz.

· Değişken ismi 255 karakterden fazlada olamaz.

III.4 ASP PROSEDÜRLERI

VBScript'te programın akış kontrolünde kullanacağınız bir diğer grup araç ise örneğin Javascript veya Perl'de fonksiyon dediğimiz gruplandırılmış ve isimlendirilmiş işlem kümeleridir. Bu kümeler programın bir yerinde topluca dururlar ve programın başka bir yerinden isimleriyle çağrılırlar veya bu kümelere isimleriyle referans yapılır.

VBScript'te bu kümelenmiş kod gruplarına Prosedür (Süreç) denir  ve 2 çeşit prosedür vardır. Bir sub prosedür, diğeri ise functionlardır.

III.4.1 SUB PROSEDÜRLER

Bir program içerisinde bir kod bloğu birden fazla yerde kullanıyorsa, bunu bir alt prosedür tanımlayarak istenilen yerlerde kullanılmasını sağlanır. Böylece defalarca aynı kodları yazmaktan kurtulmuş olunur. Sub prosedürlere değer gönderilebilir. Şekil III.5  kodlar serverda işlendikten sonra, response.write ile ekrana 150 sonucu yazılır.

Şekil III. 5 Sub prosedür örneği

III.4.2 FUNCTION PROSEDÜRLER

Sub prosedürlerin kullanımına benzer fakat birden fazla değer alabilir ve değer döndürebilir. Programın herhangi bir yerinde bir şeyler hesaplatıp, değer döndürmek veya değer almak istenirse function prosedürleri kullanılır. Şekil III.5 function prosedürle 2 tane sayı toplanır, sonuç function üzerinden geri dönderilir ve toplam değişkenine atanır. En son işlemde Response.write ile ekranda 20 sayısı yazılır.

Şekil III. 6 function prosedür örneği

III.4.2.1.Sık Kullanacağımız Hazır Fonksiyonlar

Hazır fonksiyonlar veriler üzerinde sıkça kullanılan işlemleri sağlamak amacıyla hazırlanmış sonuç döndüren etiketlerdir. Programlama dili programcının sürekli ihtiyaç duyacağı bu operasyonlar için kendi içinde hazır giriş ve çıkış arabirimleri sunar. Bu arabirimlere hazır fonksiyon adı veriyoruz.

VBScript’in kullanılan hazır birçok fonksiyonu vardır; ancak asp uygulamalarında sık kullanacağımız ve özellikle metin düzenlemeye ait olanlar burada anlatılmıştır.

4.2.1.1 Tarih ve saat fonksiyonları

Visual Basic’in hemen hemen bütün zaman-tarih fonksiyonları VBScript’te de kullanılır. Bu amaçla kullanılan hazır fonksiyonlar:

·  Date:   Bugün tarihini verir. (25.03.2000 gibi)

·  Time:  O andaki saati verir. (22:24:40 gibi)

·  Now:   O andaki tarih ve saati birlikte verir. (25.03.2000 22:24:40 gibi)

·  Weekday: Haftanın gününü alır

VBScript, bu değerleri doğruca işletim sisteminden alır. Dolayısıyla işletim sisteminin bölgesel ayarları Türkiye için yapılmışsa, gün adları Türkçe olarak dönecektir. Ayrıca, tarih ve saat biçimleri de bölgesel ayarlara bağlı olarak, ay önde, gün arkada veya tersi, saat de 12 saat veya 24 saat esasına göre döner. ASP programlarınızı kişisel web server’da denerken kendi bilgisayarınızın tarih ve saatini; gerçek Internet’te çalıştırırken Server’ın tarih ve saatini alınır. Sayfalarınızda ay ve gün adlarını türkçe görüntülemek için, önce Server’ın bölgesel ayarlarını sınamanız ve eğer isimler türkçe gelmiyorsa, bunları çeviren Sub’lar veya fonksiyonlar yazmanız gerekebilir.

4.2.1.2 Karakter-dizisi Düzenleme fonksiyonları

Karakter-dizisi veya string, VBScript için bir kelime veya cümle olabilir. Web sitemizi ziyaret eden kişinin formlarımıza yazacağı ve gönder tuşunu tıklayarak Server’a göndereceği bilgiler string’dir. Fakat bunların hepsi olduğu şekliyle işimize yaramaz. Bunları yeniden düzenlemek, içinden seçmeler yapmak veya biçimlerini değiştirmek gerekebilir. VBScript bu amaçla kullanılmaya hazır bir dizi fonksiyon verir:

· InStr   Uzun bir string’in içinde vereceğiniz daha kısa bir string’in bulunup bulunmadığını arar; bulursa bu kısa string’in başlama noktasının değerini verir.

· Len  Bir String’in uzunluğunu belirler. Kullanım formatı, Uzunluk = Len(string) bu şekildedir.

· UCase Herhangi bir string’in tüm karakterlerini büyük harfe çevirir.

Kullanım formatı YeniString = UCase(string) bu şekildedir.

· LCase Vereceğiniz bir String’in tüm karakterlerini küçük harfe çevirir.

Kullanım formatı YeniString = LCase(string) bu şekildedir.

      

·                             LTrim, RTrim, Trim         Verdiğiniz String’in (sırasıyla) solunda yani baş tarafında; sağında yani sonunda ve hem başında ve hem de sonundaki boşlukları temizler.

·                             String           İstediğiniz sayıda ve istediğiniz bir karakterle bir string oluşturur. Kullanımı YeniString = String(3, “*”) bu şekildedir.

·                             Left, Right  Bir string’in içinde soldan (baştan) veya sağdan (sondan) verdiğiniz sayıya kadar olan karakterleri verir. Kullanım Solda = Left(string, 4) bu şekildedir.

         

·                             Mid  Bir string’in içinde başlangıç noktasını ve karakter olarak boyunu verdiğiniz alanda yer alan string’i verir. Kullanımı Ortada = Mid(string, 5, 8) bu şekildedir.

III.5 ASP NESNELERİ

  ASP'de nesneleri sadece öbekler halinde toparlanacak fonksiyonlar ve değişkenlerden ibaret değildir. Asp programında kullandığınız Script dilinin getirdiği nesneler vardır. ASP sayfasını Javascript ile yazarsanız başka, VBScript ile yazarsanız başka dil nesnelerine sahip olursunuz; ancak her ikisinde de ortak olan "Scripting" nesneleri vardır. Her nesne olaylara, metotlara, özelliklere sahiptir.  TabloIII.1 asp’de sık kullanılan nesneler verilmiştir.

Açıklama	Tanımlama
Response	Web uygulaması boyunca bütün bilgilerin tutulduğu nesnedir.
Request	ASPError nesnesi, sayfadaki hataların kontrol edilmesine yardımcı olur.
Session	Request nesnesi,HTTP isteklerinin tutulduğu nesnedir. Bilgilere form ,cookie, ServerCertificate ‘lerden erişilebilir.
Server	Response nesnesi, server yanıtlarının tutulduğu  nesnedir.
Application	Bu nesne ile  sunucu üzerinde özellik ve metotlara ulaşılır.
ASPError	O anki kullanıcı oturumunun bilgilerini saklamak veya almak için  Session nesnesi kullanılır.

Tablo III. 1 Asp’ de sık kullanan nesneler

III.5.1 RESPONSE NESNESİ

Response(cevap) nesnesi, webserver'ın kullanıcıya cevap vermesini sağlar. Asp’nin sık kullanılan nesneler arasında yer alır. Tablo III.2 de response nesnesinin özellikleri, metotları ve koleksiyonları gösterilmiştir.

Özellikleri	Açıklama
Buffer	Buffer özelliği "TRUE" değerinde iken sayfada,  tüm işlemler bitinceye kadar hiçbir ekran çıktısı vermez ve bunları tampo hafızada depolar.
CacheControl	Bu özellikle çıkışların bir proxy sunucuda saklanmasına olanak sağlayan bir özelliktir
Charset(charset_name)	Sayfanın karakter tipini belirtmek için kullanılır.
ContentType	Sayfanın tipini belirlemek amacıyla kullanılır.
Expires	Belirtilen bir süre boyunca sayfanın tamponlanmasını sağlayan bir özelliktir.
ExpiresAbsolute	Sayfaların belirtilen bir tarihe kadar geçici bellekte saklanmasını sağlar.
IsClientConnected	Sunucuya herhangi bir ziyaretçinin bağlı olup olmadığını kontrol eder.
Pics(pics_label)	-
Status	-
Metotları	Açıklama
AddHeader(name,value)	Belirli bir değere HTML başlığı ekler.
AppendToLog string	Sunucu log dosyasına bir string ekler.
BinaryWrite(data_to_write)	Binary bir değer yazar.
Clean	Sunucudaki tampon hafızada bulunan bütün bilgileri siler.
End	Sunucu işlemlerini ve scriptin çalışmasını durdurulur ve o zamana kadar tampon hafızada bulunan değerleri browser gönderir
Flush	Bu metot ile tampon hafızadaki bütün bilgiler browser gönderilir
Redirect(URL)	Sayfayı başka bir sayfaya yönlendirmek için kullanılır.
Write(data_to_write)	Herhangi bir veriyi ekrana yazdırmak için kullanılır.
Koleksiyonu	Açıklama
Cookies	Kullanıcının bilgisayarlarında ufak dosyalar oluşturur

   Tablo III. 2 response nesnesinin özellikleri, metotları,koleksiyonu

III.5.2 REQUEST NESNESİ

Browser sunucudan sayfa istediği zaman bir request(istek) bulunur. ASP de Request nesnesi kullanıcıdan bilgi almak için kullanılır. Request Nesnesi en çok web formlarında kullanılır. TabloIII.3 Request nesnesinin özellikleri, metotları ve koleksiyonları gösterilmiştir.

Özellikleri	Açıklama
TotalBytes	Browser tarafından gönderilen bilginin toplam olarak kaç byte olduğunu bulmak için kullanılır.
Metodu	Açıklama
BinaryRead	POST metodu ile sunucuya gönderilen bilgilerin alınması için kullanılır. Form ve querystring metotlarından farklı olarak text dışında veri gönderildiğinde bu metod bu verilerin okunması için kullanılır.
Koleksiyonları	Açıklama
Clientcertificate	Ziyaretçi sertifikasını yakalar.
Cookies(isim)	Cookies'nin değerini alır.
Form(isim)	Post metotu kullanılmış bir formdan bilgileri almak için kullanılır.
QueryString(isim)	Query string içindeki değişken değerlerini yakalar.
ServerVariables(server_değişkeni)	Sunucu değişken değerlerini alır.

Tablo III. 3 response nesnesinin özellikleri, metotları,koleksiyonu

III.5.3 SESSİON NESNESİ

Session kelime karşılığı oturumdur. Ziyaretçi sunucuya bağlandığı zaman otomatik olarak, web sitesinde bir session açılmış olur. Sessionlar oluşturularak oturum kapanana kadar ziyaretçinin bütün yaptıkları izlenebilir.  Bütün sayfalarda geçerli olabilecek değişkenleri session nesnesiyle oluştururuz. Session nesnesi bilgileri tek bir kullanıcıya özel olarak depo eder. Sunucu her bir kullanıcıya ayrı bir session oluşturur. Tablo III.5’de session nesnesinin özellikleri, metotları, koleksiyonları ve olayları verilmiştir.

Özellikleri	Açıklama
CodePage	CodePage özelliği, sayfada kullanılan dili belirtir.
LCID	Session nesnesinin LCID özelliği, sayfamızdaki tarih, saat gibi bölgesel ayarları yapmamızı sağlar.
SesionID	Her oturum başlatıldığında, sunucumuz tarafından oturumu başlatan kişiye bir numara vermemizi sağlar.
Timeout	Sunucunun oturum süresini bu özellik sayesinde değiştirebiliriz.
Metotları	Açıklama
Abandon	Abandon yöntemi, bir Session nesnesinde saklı olan tüm nesneleri yok eder.
Contents.Remove(Item or Index)	Contents.remove metodu, Contents koleksiyonundaki istenilen değerleri siler.
Contents.RemoveAll()	Contents.remove metodu, Contents koleksiyonundaki bütün değerleri siler.
Koleksiyonu	Açıklama
Content	O ana kadar oluşturulan sessionları, Contents koleksiyonu tutar.
StaticObjects	HTML de kullanılan <OBJECT> etiketi ile olusturulmus olan oturum nesnelerini içerir.
Olayları	Açıklama
OnEnd	Kullanıcı oturumu bittiğinde yapılması gerekenleri tanımlar.
OnStart	Kullanıcı oturumu başladığında yapılması gerekenleri tanımlar.

Tablo III. 5 session nesnesinin özellikleri,metotları,koleksiyonları ve olayları

III.5.4 APPLİCATİON NESNESİ

Yığın halinde tek başlarına çalışabilen asp uygulamalarını birbirleriyle ilişkilendirmek için application nesnesi kullanılır. Kullanımı session nesnesine benzemektedir. Application nesnesini bütün kullanıcılar kullanabilir yani application nesnesi globaldir. Global bir değişken olduğu için global.asa dosyası altında tutulurlar. Session nesnesini anlatırken her kullanıcıya ayrı bir oturum açıldığından bahsetmişti. Ziyaretçi sayfayı kapattığı zaman oturum kapanacaktır. Hiç bir oturumda değişmeyen ve bütün ziyaretçiler için geçerli olan tanımlamalar veya değerler application nesnesiyle yapılır. Application nesnesini bütün asp dosyalarının koleksiyonlarını tutan sanal bir dosya gibidir. Application nesnesi temel bir değişken olarak tanımlanabilir. Bu değişken bütün sayfalarda geçerlidir. Tablo III.7’de application nesnesi koleksiyonları, metotları ve olayları verilmiştir.

Tablo III. 7 application nesnesinin metotları, koleksiyonlar ve olayları

Metotları	Açıklama
Lock	'Application'ı Kilitlemek için kullanılır
Unlock	Kilitlenen 'Application' serbest bırakmak için kullanılır.
Contents.Remove(Item or Index)	Contents.remove metodu, Contents koleksiyonundaki istenilen değerleri siler.
Contents.RemoveAll()	Contents.remove metodu, Contents koleksiyonundaki bütün değerlerini  siler.
Koleksiyoları	Açıklama
Content	Applicaton nesnesiyle oluşturulmuş bütün değerleri contents koleksiyonu tutar.
StaticObjects	Global.asa da sitaticObjects olarak tanımlanmış application nesnelerini tanımlar.
Olayları	Açıklama
OnEnd	Application_OnEnd olayı application bittiği zaman meydana gelir. Olayın gerçekleştiği yer global.asa dosyasıdır.
OnStart	Application_OnStart olayı ilk oturum oluşturulmadan önce meydana gelir. Olayın gerçekleştiği yer global.asa dosyasıdır.

III.5.5 SERVER NESNESİ

Web Server, asp için bir nesnedir. Server nesnesi server’ın özellik ve metotlarına erişim sağlanmak için kullanılır. Aşağıda metotları, özellikleri tanımlanmıştır. Tablo III.8’de server nesnesinin mototları ve özellikleri verilmiştir.

Tablo III. 8 server nesnesinin metotları ve özellikleri

Özellikleri	Açıklama
ScriptTimeOut	Scriptler’in çalıştırılması süresini belirler.
Metotları	Açıklama
CreateObject(type_of_object)	Sunucu nesne örneği oluşturur
Execute(yol)	Asp sayfasında başka bir asp sayfası çalıştırmaya izin verir.
GetLastError()	Serverda oluşan en son hatayı tanımlar.
HTMLEncoder(string)	HTML kodları sitemizde göstermek istediğimizde HTMLEncode metodunu kullanırız.
MapPath(yol)	Dosyamızın konum bilgisini scriptlerimizde kullanabiliriz
Transfer(yol)	Asp sayfasının başka bir Asp sayfasına transfer edilmesi için kullanılır
URLEncode(string)	Verilen ifadeyi URL kodlamasına çevirir.

  

III.5.6 ERROR NESNESİ

  Asperror nesnesi, asp script veya asp.dll tarafından oluşan hataların yakalanması için kullanılır. Asperror nesnesi Server.GetLastError metodu gelen hataları yakalayarak, kullanıcıyı standart hataların açıklandığı sayfalara yönlendirmek için kullanılabilir.

ASP 3.0 ve IIS 5 de gelen Error nesnesi, hataları yönetmemize olanak sağlar. Asp kodları yazarken ufak hatalar veya kodları değiştirirken hata oluşabilir.
Çok küçük bir hata bile oluşsa sayfanın işlenmesi durdurulur ve hata mesajı çıkar.
Bu tür hata mesajlarını kullanıcıya göstermeye bilirinir veya hata raporu şeklinde çıktı verebilir.Bu tür hata kontrollerini error nesnesi ile sağlanır. Bu özellikler sadece okunabilir.

ASP sayfasının başına  <% On Error Resume Next  %> yazılırsa, hata kısmı boş bırakılır.Bu hata mesajlarını düzenli bir şekilde ekrana yazmak için error nesnesinin özelliklerden faydalanabinir. Tablo III.8’de özellikleri verlimiştir. Özellikler sadece Server.GetLastError() metodu ile kullanılabilir. Error nesnesinin özelliklerinin kullanım formartı aşağıda verilmiştir.

Özellikleri	Açıklama
ASPCode	ISS tarafında oluşan hata komutunu geri döndürür.
ASPDescription	Oluşan hata ASP ile alakalıysa detaylı bir açıklama döndürür.
Category	Hatanın kaynağını döndürür.
Column	ASP sayfası içinde hataya sebep olan kodlamanın sütun pozisyonunu döndürür.
Description	Hata hakkında kısa bir açıklama döndürür.
File	Hata oluşan ASP dosyasının yolunu döndürür.
Line	Hatanın kaçıncı satırda oluştuğunu döndürür.
Number	Standart COM hata numarası döndürür.
Source	Hataya sebep olan kodlar okunabiliyorsa bu kodları döndürür.

Tablo III. 9 error nesnesinin özellikleri

MICROSOFT ACCESS’ E GİRİŞ

III.2 MICROSOFT ACCESS

Access bir veritabanı programıdır. Veritabanı, bir konuyla ilgili çok sayıda kaydın tutulduğu bir bilgi havuzu olarak nitelendirilebilir. Veritabanı programları, veritabanı denilen bilgi havuzunu oluşturmak ve veritabanından istenilen bilgiyi istenildiği şekilde alıp kullanabilmeyi sağlar.

Access programına girdiğimizde ilk gelen ekranda 3 ayrı seçenek bulunur. Yeni bir veritabanı oluşturmak istiyorsak bunlardan Boş veritabanı seçeneğini seçip Tamam düğmesine basılır. Daha sonra veritabanına bir dosya ismi vermemizi isteyen bir ekran gelir. Burada veritabanını hangi klasöre kaydedeceğimizi seçer ve dosya adı olarak da bir isim yazarız. Örneğin dosya adı olarak öğrenci ismini verelim.

Açılan veritabanında şu bölümler bulunur :

·         Tablolar : Veritabanının temel nesnesi tablolardır. Bilgilerin asıl tutulduğu yer tablodur. Diğer veritabanı nesneleri tablolar esas alınarak oluşturulur. Bir veritabanında birden çok tablo bulunabilir.

·         Sorgular : Tablolardaki çok sayıda kayıt içerisinden istenilen kriterlere uyan kayıtları seçerek görebilmek için oluşturulan bir nesnedir.

·         Formlar : Tablolara doğrudan bilgi girişi yapmak daha zor ve sıkıcı olabilir. Formlar tablolara bilgi girişini kolaylaştıran ve daha anlaşılır bir ekran görüntüsü ile çalışmayı sağlayan nesnelerdir. Paket programlardaki kullanıcı ara yüzü olarak düşünülebilir.

·         Raporlar : Tablolardaki bilgileri kağıda dökebilmek için değişik şekillerde sayfa dizaynları oluşturmak için kullanılır.

·         Makrolar : Veritabanında birden çok adımdan oluşan bir işlemin bir seferde yapılabilmesini sağlayan küçük program parçalarıdır.

·         Modüller : Makrolar ile aynı amaca sahip olmakla birlikte Visual Basic programlama dili komutları ile yazılan küçük program parçalarıdır.

III.2.1 TABLO OLUŞTURMAK

Veritabanında ilk önce tablo oluşturmak gerekir. Tablo oluşturmak için Tablolar bölümünde iken sağ taraftaki Yeni düğmesine basılır. Burada tablo oluşturma seçenekleri gelir. Tablo alanlarını ve alan özelliklerini tek tek kendimiz belirleyeceksek Tasarım görünümü seçeneği seçilerek Tamam düğmesine basılır.

Şekil III. 7 Yeni Tablo  Penceresi

Şekil III. 8 Tasarım Penceresi

Tasarım görünümünde tablo hazırlarken tablonun başlıklarını oluşturacak her bir alanın alan adını, veri türünü ve alanın özelliklerini ayrı ayrı belirlernir.

Alan adı verilirken boşluk verilebilir, Türkçe noktalı harf kullanılabilir. Alan adı en fazla 64 karakter uzunluğunda olabilir.

III.2.1.1 ALAN ÖZELLİKLERİ

Tablo oluşturma penceresinin üst tarafında yapılan seçime göre, pencerenin Alan Özellikleri başlıklı alt bölümündeki bilgiler değişir. Buradaki kontrollerin çoğu Access ile veritabanı oluşturma beceriniz arttıkça kullanılacak niteliktedir. Alan özellikleri, o alandaki bilgilerin boyut, renk veya konumu gibi niteliklerini ve gizli-görünür olmak gibi davranış biçimlerini tanımlar. Daha sonra verilerimizi biçimlendirirken bu kontrollerden yararlanacağız. Bazı alanların bazı özellikleri yoktur. Örneğin Alan Boyutu özelliği sadece metin, sayı ve otomatik sayı alanları için geçerlidir.

III.2.1.2 VERİ TÜRLERİ

O alana girilecek bilginin türünü belirtir. Veri türleri şunlardır :

Metin : Alfabetik ve sayısal türde her türlü bilgi girilebilen alan türüdür. En fazla 255 karakter bilgi alır.

Not : Bir tablo alanı için metin türünün uzunluğu yetmiyorsa Not türü seçilebilir. Bu tür alanlara 65535 karaktere kadar bilgi girilebilir.

Sayı : Tabloda üzerinde işlem yapılabilecek sayısal değerlerin girilebileceği alan türüdür. Sayısal alanların alan boyutunu belirlerken aşağıdaki boyut türleri seçilebilir:

Bayt : 0 ile 255 arasında değer girilebilir.

Tamsayı : -32768 ile 32767 arasında değer girilebilir.

Uzun tamsayı : -2.147.483.648 ile 2.147.483.647 arasında değer girilebilir.

Tek ve Çift : Çok büyük sayılar için ve ondalıklı sayılar için kullanılan veri tipleridir.

Tarih/Saat : Tarih ve saat türündeki bilgiler için tanımlanır.

Para birimi : Parasal değerler için tanımlanır. Bu tür alanlara 15 basamak tamsayı, ondalıktan sonra da 4 basamak bilgi girilebilir.

Otomatik sayı : Bu tür alandaki sayı değeri girilen her kayıtta otomatik olarak artar.

Evet/Hayır : Mantıksal alan türüdür. İki ihtimalli bilgiler için kullanılır. Örneğin; Askerliğini yaptı/yapmadı, disiplin cezası var/yok gibi.

Köprü : Internet üzerinden bağlantı kurulacak web adresleri girilecekse bunun için köprü türü alan tanımlanır. Bu alandaki bilgiye tıklandığında eğer internet bağlantısı varsa belirtilen web adresine gidilebilir.

OLE nesnesi : Veritabanına resim, ses, film gibi nesnelerin eklenmesi için kullanılır.

FCK EDİTÖR’ E GİRİŞ

FCKEditor, web sitenize yerleştirebileceğiniz ve görünce inanamayacağınız özelliklere sahip bir zengin metin editörüdür. Microsoft Office’ in Word paket programına benzer bir arabirime ve özelliklere sahip olan bu muhteşem editörün özelliklerinden birkaçı:

• Birçok ağ (web) programlama dilini destekliyor (asp, php, js, cfm, perl ve dahası).
• 52 adet dil desteği ve hangi ülkeden giriş yapılıyorsa otomatik olarak o ülkenin dili ile gösterim özelliği.
• Herhangi bir bileşene gerek kalmadan resim ve dosya yükleme desteği.
• Kayıt, ön izleme, yazdırma desteği.
• Birçok tarz ve var olan tarzları güncelleyebilme özelliği
• Yazım denetimi ve form öğeleri ekleyebilme özelliği.
• CSS desteği ve Tablo ekleyebilme imkanı.

 

III.3 FCK EDİTÖR

Şekil III-9 da  FCKeditör’ ün ara yüzünü görmekteyiz.

Şekil III. 9 FCKeditör arayüzü

FCKeditörde yer alan araçları tanıyalım, görevlerini öğrenelim.

İkon	İkon İsmi	İkonun Görevi
	Kaynak	Yazdığımız yazının html kodunu üretir.
	Kalın	Harflerin kalın yada ince olarak yazılmasını sağlar
	İtalik	Yazıların yatık veya düz olarak yazılmasını ayarlayabiliriz
	Altı çizili	Seçilen kelime veya cümlelerin altından çizgi çekerek yazar
	Üstü çizili	Seçilen kelime veya cümlelerin üstünden çizgi çekerek yazar
	Yazı tipi rengi	Harflerin zevke veya konumuna göre uygun renge çevrilmesinde bu ikon kullanılır
	Arka plan rengi	Yazılan yazıda dikkat çekilmek istenen yazının arka plan renklendirmede kullanılır
	Sola yasla	Yazılan yazıyı sayfanın soluna hizalar
	Ortala	Yazılan yazıyı sayfanın ortasına hizalar
	Sağa yasla	Yazılan yazıyı sayfanın sağına hizalar
	Iki yana yasla	Yazılan yazıyı sayfanın her iki yanına hizalar
	Numaralandırma	Yazılarımızı enter tuşu yardımıyla numaralandırır
	Madde İmleri	Yazılarımızı enter tuşu yardımıyla maddelendirir
	Girintiyi azalt	Sayfa içine girinti olarak ayarlanmış paragrafı normal sayfa hizasına getirir
	Girinti Artır	Yazılan yazıdaki herhangi bir seçilmiş veya imlecin üstünde olduğu paragrafı sayfa içerisine doğru girinti şeklinde hizalar
	Alta at	Harflerin yazımızın altına getirir
	Üste at	Harflerin yazımızın üstüne getirir
	Geri al	En son yapılan işlemi geri almak için kullanılır
	İleri al	Geri alınan işlemi, yeniden uygulamak için kullanılır
	Tümünü seç	Sayfanın tümünü seçer
	Formatı temizle	Yapılmış biçim ayarını temizler
	Bul ve Değiştir	Sayfa içerisinde istenilen kelimeleri bulur ve yenisi ile değiştirir
	Stil	Hazır stilleri sayfadaki yazılara uygular
	Format	Hazır formatları sayfadaki yazılara uygular
	Yazı tipi	Sayfamızı değişik yazı tipleri ile yazmamıza olanak verir
	Yazı tipi büyüklüğü	Yazımızın büyüklüğünü ayarlarız
	Simge ekle	Birbirinden faklı simgeleri sayfamıza ekler
	Özel karakter ekle	Sayfamıza özel karakter ekler
	Köprü	Yazımıza,resimlerimize linkler kurar
	Tablo ekle	Sayfalarımıza tablolar ekler
	Kes-Kopyala-Yapıştır	Seçilen alanı keser,kopyalar,yapıştırır.
	Yazdır	Sayfalarımızı çıktı almamıza yarar
	Yazım ve dilbilgisi	Yazım ve dilbilgisi denetimi yapar
	Word’ten yapıştır	Word’ten alınan,seçilen alanı yapıştırır

BÖLÜM IV

SONUÇLAR VE DEĞERLENDİRME

Bu çalışmada ASP’ nin temel yapısı, veri tipleri, değişken tanımlamaları, diziler, veri tabanına bağlantılar, ağ uygulamaları örneklerle gösterilmiştir. Ayrıca Microsoft Access paket programı ve FCK Editör programı da basit bir dille anlatılmıştır.

Ağ üzerinden geliştirilebilen kişisel web sitesinde yönetici sitede menüler, menü içinde yer alan sayfalar oluşturabilmekte, oluşturduğu sayfaları yazılarla, tablolarla, resimlerle, köprülerle fck editör yardımıyla isteği gibi tasarlayabilecektir. Ziyaretçi defterini istediği zaman tüm kullanıcıların hizmetine açabilmekte ve kapatabilmektedir. Foruma konu başlıkları açabilmektedir. Sayaç yardımı ile kaç ziyaretçinin siteyi ziyaret ettiğini öğrenebilmekte; ziyaretçilerin hangi işletim sistemini kullandığı bilgilerine kadar ayrıntılı görebilmektedir. Site ziyaretçileri kayıtlı ve kayıtsız kullanıcı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kayıtlı kullanıcılar foruma ulaşabilmekte ve foruma mesaj yazabilmekte, sitedeki dosyaları indirebilmektedir. Kayıtsız kullanıcılar forumu görebilmek, okuyabilmekte ancak mesaj yazamamaktadır, sitedeki dosyaları da indirememektedir. Ziyaretçi defterine mesaj yazma hakkı tüm ziyaretçilere açıktır.  

Ayrıca bu kişisel web sitesi, site tasarlanmasında yöneticiye zamandan kazanç sağlar. Görsel ve kullanım kolaylı bakımından da ziyaretçilerin siteye ilgisini arttırır.

 

KAYNAKÇA

Kitaplar

  

  

[1]         Ullman, C. ; Kauffman, J. ; Hart, C. ; Sussman, D. : “Beginning ASP 1.1 with VB 2003”, Wiley Publishing, Inc.(2003)

[2]         Duthie, G.A.: “Microsoft ASP Programming with Microsoft Visual Basic  Version 2003 Step by Step”, Microsoft Yayınları (2001)

[3]         Demirkol, Zafer, “Asp İle Web Programcılığı Ve Elektronik Ticaret”, 8.Baskı, Pusula Yayıncılık

Web Siteleri

[1]   asp.net

[2]   gotdotnet.com

[3]   msdn.microsoft.com/net

[4]   yazgelistir.com

[5]   aspnedir.com

[6]   maxiasp.com

[7]   aspindir.com

[8]   w3schools.com

[9]   dotnetjunkies.com

[10]     ondotnet.com

KISATMALAR

ASP    : Active Server Page

HTML : Hyper Text Markup Language